“Natuurlijk heb ik geen eetprobleem!” reageerde mijn nieuwe cliënte vorige week verontwaardigd. “Ok, ik jojo met mijn gewicht en ik heb wel eens een snaaibui, maar ik heb toch zeker geen boulimia of iets dergelijks?!”
Wanneer is iets een probleem?
Haar verontwaardiging doet me denken aan de ophef die een aantal jaren geleden ontstond toen een overheids-/onderzoeksorgaan waarvan ik even de naam kwijt ben, de richtlijnen voor problematisch drinken bekend maakte. Het kwam er op neer dat als je structureel elke dag 2 glaasjes wijn drinkt, je eigenlijk al een probleemdrinker bent. Veel “gezelligheids”-drinkers schoot dat in het verkeerde keelgat, want zij konden immers makkelijk zonder en wat een betutteling.
Erkenning
Ik weet nog dat ik er van schrok, want ik dronk graag een glaasje wijn (of 2) bij het eten en deed dat weliswaar niet elke dag, maar toch wel 4 a 5 keer in de week. Het zette me aan het denken over waarom ik het deed en of ik inderdaad wel zo goed zonder kon. En het bleek toch meer te zijn dan alleen voor de lekker, het ging toch over ontspanning en het “verdienen” na een drukke dag en dat zonder kunnen, lukte wel, maar viel een stuk zwaarder dan gedacht….
Waar begint het?
Wat ik hier mee wil illustreren is dat we bij problematisch gedrag vaak aan de excessen denken, dus de alcoholist die 2 flessen wodka drinkt op een dag, maar zo zwart-wit is het niet. Niet met alcohol, maar ook niet met eten. Veel mensen denken bij eetproblemen aan uitgemergelde meisjes met anorexia of mensen met gigantische eetbuien (boulimia) en misschien tegenwoordig ook nog aan mensen die extreem gezond eten en veel sporten (orthorexia). Maar dat zijn binnen de psychologie de eetstoornissen, dat wil zeggen: zodanig uit de hand gelopen eetproblemen dat er een zeer ernstige beperking is in het dagelijks functioneren, vergelijkbaar dus met die alcoholist die 2 flessen wodka per dag drinkt.
Herkenning?
En inderdaad, de meeste mensen vallen gelukkig niet in die categorie. Maar nu terug naar de eetproblemen. Er zijn (nog) geen officiële definities voor eetproblemen, maar er zijn wel een aantal kenmerken die kunnen worden afgeleid van de eetstoornissen, die eigenlijk ook altijd beginnen als een eetprobleem, maar vervolgens escaleren. De volgende aspecten zie ik vrijwel altijd terug:
- Ontevredenheid over het eigen gewicht en lichaam
- Veel aan eten denken, ook buiten de eetmomenten om
- Voedingsmiddelen zien als “goed” of “slecht”
- Altijd willen weten hoeveel calorieën iets bevat
- (Veel en ongezond) eten als je je somber, verdrietig of alleen voelt
- Snel te veel eten (als de wilskracht is gebroken) of juist heel weinig eten (in de periodes van willen afvallen)
- Moeite met het goed herkennen van signalen van honger, dorst en verzadiging van het lichaam
- Zwart-wit denken als het gaat om eten, bijvoorbeeld de gedachte: “ja nu heb ik al een koekje genomen bij de koffie, dan is de hele dag verpest” en dan vanuit die gedachte, de hele dag door blijven eten, want “het maakt nu toch niets meer uit”
- Perioden van diëten en overeten wisselen elkaar regelmatig af, het bekende jojo-en
- Schuldgevoelens ervaren na “lekker eten”
- Gevoelens van schaamte en tekort schieten door het niet kunnen volhouden van diëten
Eten, niet eten
Je zou het bovenstaande rijtje kunnen samenvatten met: het veelvuldig bezig zijn met eten of juist niet eten. Ik zie dat bij veel van mijn cliënten terug: alleen als ze aan het werk zijn, lukt het ze om niet met eten bezig te zijn, omdat ze volledig gefocust zijn, een verantwoordelijke job hebben en goed zijn in hun werk. En soms slaan ze daar dus ook in door, door dan helemaal niet te eten gedurende de dag, waarbij ze natuurlijk een enorme trek krijgen op het moment dat ze eenmaal thuis zijn en dan al gauw veel te veel eten en zich daar schuldig over voelen en zo in een vicieuze cirkel belanden.
De confrontatie
Toen ik mijn cliënte het bovenstaande lijstje voorlegde, schrok ze, net zoals ik dus jaren geleden schrok toen ik werd geconfronteerd met mijn drinkgedrag. Soms is het pijnlijk te ontdekken dat we een probleem hebben dat we eigenlijk niet willen zien.
Maar het onder ogen durven te zien is de eerste stap naar verandering. Pas als je erkent aan jezelf dat je een probleem hebt, kun je echt aan de slag met het doorbreken van patronen. En kun je van voortdurend bezig zijn met (al dan niet) eten, naar een gezonde relatie met eten, waarin eten weer een bron van voeding en plezier wordt.
Herken je je in meerdere punten van de bovengenoemde lijst en zou je het graag anders willen? Plan een vrijblijvend gratis gesprek met me in, waarin ik samen met jou kijk naar hoe je los kan komen van deze patronen, zodat je weer kan genieten van eten.
